Institusi hak asasi manusia kebangsaan (NHRI) merupakan institusi bebas berasaskan negara dengan tanggungjawab untuk melindungi dan menyokong serta menyebarkan hak asasi manusia secara meluas di negara tertentu. Penubuhan institusi sedemikian telah digalakkan oleh Pejabat Pesuruhjaya Tinggi Hak Asasi Manusia Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (OHCHR), yang menyediakan khidmat nasihat dan sokongan, serta menyenangkan akses NHRI kepada badan perjanjian Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) dan jawatankuasa lain yang terlibat. [1] Terdapat lebih daripada seratus institusi sedemikian yang dinilai oleh semakan rakan sebaya sebagai mematuhi piawaian Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang ditegaskan dalam Prinsip Paris . Pematuhan Prinsip adalah sesuatu yang asas untuk pentauliahan PBB, yang jarang bagi institusi NHRI tetapi dikendalikan secara langsung oleh badan PBB tetapi oleh jawatankuasa kecil Perikatan Global Institusi Hak Asasi Manusia Kebangsaan (GANHRI) yang dikenali sebagai Jawatankuasa Kecil. mengenai Akreditasi . [2] Sekretariat kepada proses semakan (untuk pentauliahan awal, dan pentauliahan semula setiap lima tahun) disediakan oleh Bahagian Institusi Kebangsaan dan Mekanisme Serantau OHCHR. [3]NHRI boleh dibahagi kepada dua kategori utama: suruhanjaya hak asasi manusia dan ombudsperson . Walaupun kebanyakan ombudsperson melanjutkan pemimpinan mereka kepada seorang ketua, [4] suruhanjaya hak asasi manusia diketuai oleh lembaga pelbagai ahli, selalunya melibatkan wakil-wakil daripada pelbagai kumpulan rakyat. NHRI kadangkala ditubuhkan untuk menangani isu khusus (contohnya) diskriminasi, walaupun Prinsip Paris menekankan mereka untuk menjadi badan yang mempunyai tanggungjawab yang lebih luas. Institusi kebangsaan khusus juga wujud di banyak negara untuk melindungi hak kumpulan terdedah tertentu seperti minoriti etnik dan bahasa, orang asli, kanak-kanak, pelarian, orang kurang upaya atau wanita .Walau bagaimanapun, institusi hak asasi manusia kebangsaan di bawah ketaatan dan kepatuhan Prinsip Paris mempunyai mandat hak asasi manusia yang harus merangkumi kedua-dua fungsi iaitu penyebaran dan perlindungan. [5] Antaranya termasuklah penyelidikan, dokumentasi dan latihan serta pendidikan isu hak asasi manusia, daripada model ombudsman klasik yang biasanya mielibatkan penanganan aduan tentang kekurangan pentadbiran. Walaupun semua pelanggaran hak asasi manusia adalah salah tadbir, terdapat hanya sebahagian kecil daripada beban kerja ombudsman menangani pelanggaran piawaian hak asasi manusia. [6]Kebanyakan negara merujuk kepada perlembagaan sebagai akta hak asasi manusia atau perundangan khusus institusi yang akan memperuntukkan penubuhan institusi hak asasi manusia kebangsaan. Tahap kebebasan dan hak asasi diri sendiri bagi institusi ini bergantung pada undang-undang negara, dan amalan terbaik memerlukan asas perlembagaan atau berkanun dan bukannya (contohnya) dekri presiden.Institusi hak asasi manusia negara juga dirujuk oleh Deklarasi Vienna dan Program Tindakan [7] dan Konvensyen Mengenai Hak Orang Kurang Upaya . [8]